Л.П. Сергеевӑн «Чӑваш чӗлхи» справочникӗн пайӗ
Паллӑ ячӗн ушкӑнӗсем:<<1. Мӗнлелӗх паллӑ ячӗ (сарӑ, пысӑк, пӗчӗк, ҫӳллӗ, лутра, чипер, хитре, таса, вӑйлӑ, сарлака, мӑнтӑр, ҫинҫе).
>>Аффикссем<< | >>Мӗнле сӑмах ҫумне хушӑнать<< | >>Тӗслӗхсем<< |
-ак(-ек) | япала ячӗ | шывак (шыв+ак), ҫӑвак (ҫу+ ак), пылак |
паллӑ ячӗ | шӗвек пыл, йӳҫек сӑра, тӑварлак | |
-ака(-еке) | паллӑ ячӗ | лутака (лутра+ака) ҫын, вӗҫлеке сухал, чӑмрака, кӑтрака |
-ам(-ем) | паллӑ ячӗ | вӑтам, тӳрем, хутлам |
евӗрлев сӑмахӗ | кӑнттам, яштам, йӑлттам | |
-амас(-емес) | паллӑ ячӗ | ҫарамас, хӗрлемес, ҫӳҫлемес, тӗклемес, ҫӑмламас, хӑмламас, начкамас, вӑйламас |
япала ячӗ | ҫилхемес, пакалчамас | |
-анка(-енке) | паллӑ ячӗ | шуранка, ҫутанка, хытанка |
-анкӑ(-енкӗ) | паллӑ ячӗ | йӳҫенкӗ, пиҫенкӗ, черченкӗ, пушанкӑ, хытанкӑ |
-ашка(-ешке) | паллӑ ячӗ | ҫемҫешке, кӑтрашка, лӑпчашка, ҫаврашка, ҫинҫешке, кукрашка, таврашка, каҫрашка, тӗврешке |
-ӑ(-ӗ) | глагол | уҫӑ, йӳҫӗ, шӗвӗ, ҫутӑ, типӗ, тӑрӑ, выҫӑ, хупӑ |
-ӑк (-ӗк) | глагол | катӑк, хӗсӗк, чӗрӗк, усӑк, хуҫӑк, ҫӗрӗк, ҫурӑк, хӑрӑк |
-ӑҫ(-ӗҫ) | глагол | пӑрахӑҫ, ҫаврӑнӑҫ, пӑрӑнӑҫ, манӑҫ |
-ка(-ке) | паллӑ ячӗ | ҫӑмӑлкка, начаркка, чиперкке, самӑркка, имшеркке |
евӗрлев сӑмахӗ | лемсӗркке, лӗмпӗркке, вӗтӗркке, мӗшӗлкке, кӗмсӗркке, йӑштӑркка, лепсӗркке, кӗштӗркке, йӑлтӑркка | |
кӑ(-кӗ) | паллӑ ячӗ | тӑкӑскӑ, черченкӗ |
глагол | хӗрӗнкӗ, ҫӗршӗнкӗ, пусӑрӑнкӑ, тытӑнкӑ, сулӑнкӑ | |
евӗрлев сӑмахӗ | лӑкӑшкӑ, кӑрӑнкӑ | |
-кӑн(-кӗн) | глагол | вӗҫкен, выҫкӑн, ҫӑткӑн, каскӑн, ҫуткӑн, таркӑн, чупкӑн |
-лак(-лек) | япала ячӗ | пӑрлак, тӑварлак |
паллӑ ячӗ | сивлек | |
глагол | шуҫлак, тӑслак | |
-мак(-мек) | глагол | шыҫмак, чармак, тӑсмак, сулмак, шурмак, катмак |
-ҫах(-ҫех) | япала ячӗ | кӑмӑлҫах, мӑшкӑлҫах |
паллӑ ячӗ | ҫӑмӑлҫах | |
-тай(-тей) | паллӑ ячӗ | мӑнттай, ҫӑмӑлттай, чуманттай |
-ти | евӗрлев сӑмахӗ | чӗвӗлти, мӑрӑлти, йӑлтӑрти, шапӑлти, вӑшӑлти, мӑшӑлти, мӗшӗлти, лӑпӑрти, ҫатӑрти, йӑкӑрти, лӑкӑрти, вӗтӗлти |
-чӑк(-чӗк) | глагол | савӑнчӑк, ҫилленчӗк, хыпаланчӑк, ӳркенчӗк, сӗтӗрӗнчӗк, мухтанчӑк, каппайчӑк, вӑтанчӑк, ӳпӗнчӗк, сирпӗнчӗк, исленчӗк, йӳҫенчӗк |
>>Степеньсем<< | >>Аффикссем е сӑмахсем<< | >>Мӗнле сӑмахсем ҫумне хушӑнаҫҫӗ<< | >>Тӗслӗхсем<< |
1. Тӗп | степень аффиксӗ ҫук | вӑйлӑ, пысӑк, ҫӗнӗ, йывӑр, самӑр, чипер | |
2. Танлаштаруллӑ | -тарах(-терех) | "р" сасӑпа пӗтекен | йывӑртарах, самӑртарах, чипертерех |
-рах(-рех) -тарах (-терех) | й, л, н сасӑпа пӗтекен | нумайрах—нумайтарах, ҫӑмӑлрах — ҫӑмӑлтарах, тарӑнрах — тарӑнтарах | |
-рах(-рех) | ытти сӑмахсем ҫумне | вӑйлӑрах, пысакрах, ҫӗнӗрех | |
3. Вӑйлӑ | чи, чӑн | паллӑ ячӗ умне лартаҫҫӗ | чи пысӑк, чӑн пысӑк |
паллӑ ятне икӗ хут каласа | хӗрлӗ-хӗрлӗ, ҫӗнӗ-ҫӗнӗ, ӑшӑ-ӑшӑ, сарӑ-сарӑ | ||
паллӑ ячӗн малтанхи сыпӑкне ҫав паллӑ ячӗ умне лартса | сап-сарӑ, хӗп-хӗрлӗ, тап-таса, ҫап-ҫара, кӑн-кӑвак |
>>-и аффикслӑ формӑсем<< | >>-скер аффикслӑ формӑсем<< |
вӑйлӑ+и=вӑйли, шурри, сарри, хӗрли, пысӑкки, пӗчӗкки, сарлаки, ҫамрӑкки, кивви, ҫӗнни, чиперри, савӑнӑҫли | вӑйлӑ+скер=вӑйлӑсквр, начарскер, пӗчӗкскер, кивӗскер, хӗрлӗскер, илемлӗскер, хураскер, пысӑкскер |
>>Падежсем<< | >>Пӗреллӗ хисеп<< | |
Тӗп | пысӑкки | пысакскер |
Камӑнлӑх | пысӑккин | пысӑкскерӗн |
Пару | пысӑккине | пысӑкскере |
Вырӑн | пысӑккинче | пысӑкскерте |
Туху | пысӑккинчен | пысӑкскертен |
Пӗрлӗлӗх | пысӑккипе | пысӑкскерпе |
Ҫуклӑх | пысаккисӗр | пысӑкскерсӗр |
Пирке | пысӑккишӗн | пысӑкскершӗн |
>>Падежсем<< | >>Нумайлӑ хисеп<< | |
Тӗп | пысӑккисем | пысакскерсем |
Камӑнлӑх | пысӑккисен | пысӑкскерсен |
Пару | пысӑккисене | пысӑкскесене |
Вырӑн | пысӑккинсенче | пысӑкскерсенче |
Туху | пысӑккинсенчен | пысӑкскерсенчен |
Пӗрлӗлӗх | пысӑккисемпе | пысӑкскерсемпе |
Ҫуклӑх | пысаккисемсӗр | пысӑкскерсемсӗр |
Пирке | пысӑккисемшӗн | пысӑкскерсемшӗн |
>>Аффикссем<< | >>Мӗнле пуплев пайӗ ҫумне хушӑнать<< | >>Тӗслӗхсем<< |
-лӑ(-лӗ) | япала ячӗ | куҫлӑ, куҫлӑхлӑ, туслӑ, хурӑнташлӑ, юлташлӑ, хӗвеллӗ, аслатиллӗ, вӑхӑтлӑ, шинеллӗ, моторлӑ |
хисеп ячӗ | икӗ пинлӗ, ҫӗр ҫирӗм пинлӗ, вунӑ пинлӗ | |
-лӑх(-лӗх) | япала ячӗ | хӳтлӗх, вӑрлӑхлӑх, кӗпелӗх, силослӑх, виҫӗ пуслӑх, пилӗк ҫуллӑх, пӳртлӗх, ӗмӗрлӗх, вӑхӑтлӑх, пӗркунлӑх |
наречи | паянлӑх, яланлӑх, кӑҫаллӑх, халлӗх, йӑпӑртлӑх | |
-сӑр(-сӗр) | япала ячӗ | илемсӗр, хуплашкасӑр, киревсӗр, усӑсӑр, вӑйсӑр, уксасӑр, пукансӑр |